Η λεκάνη τουαλέτας είναι, όσο κι αν ακουστεί περίεργο, μία κρίσιμη εφέρευση στην ιστορία της βελτίωσης της υγιεινής του ανθρώπου. Μολονότι οι περισσότεροι πολιτισμοί θεωρούν ταμπού κάθε συζήτηση γύρω από τις σωματικές λειτουργίες, η απουσία υγιεινής διαχείρισης αποβλήτων στο μεγαλύτερο μέρος της ανθρώπινης ιστορίας υπήρξε φορέας θανάσιμων κινδύνων. Μ΄άλλα λόγια, οι υγιεινομικές πρακτικές για την απομάκρυνση των ανθρώπινων αποβλήτων υπήρξαν ανέκαθεν αναγκαίες. Η οριστική λύση του προβλήματος δόθηκε με την εφεύρεση της λεκάνης μπάνιου.
Ωστόσο, όπως σε πολλές άλλες εφευρέσεις, η εξέλιξη της σύγχρονης τουαλέτας συνάντησε εμπόδια και καθυστερήσεις. Διάφοροι πολιτισμοί πραγματοποίησαν σ' αυτόν τον τομέα άλλοτε άλματα προόδου και άλλοτε βήματα οπισθοδρόμησης.
Το 2.550 π.Χ. στην Ινδία, λόγου χάρη, υπήρχαν αποχωρητήρια συνδεδεμένα με αποχευτικό σύστημα, κατασκευασμένο από πήλινα τούβλα. Στον αντίποδα, στη μεσαιωνική Ευρώπη, από το 500 έως το 1.500 π.Χ., οι άνθρωποι άδειαζαν κουβάδες και δοχεία νυκτός γεμάτα ακαθαρσίεςαπό τα παράθυρα των σπιτιών τους. Εκείνη την περίοδο, οι ανοιχτοί βόθροι ήταν σύνηθης πρακτική, οι μολυσματικές νόσοι οργίαζαν και ο κόσμος πέθαινε κυριολεκτικά στους δρόμους. Έτσι ήταν η κατάσταση στην Ευρώπη για εκπληκτικά μεγάλο -για την ανθρώπινη ιστορία- χρονικό διάστημα.
Προτού αποκτήσουν λεκάνες μπάνιου μέσα στα σπίτια, οι άνθρωποι αναγκάζονταν να απομακρύνουν τα απόβλητά τους με άλλους τρόπους: τα έθαβαν σε δάση, τα πετούσαν σε ανοιχτούς υπονόμους, από τα παράθυρα, τα έριχναν σε ποτάμια ή χρησιμοποιούσαν δοχεία νυκτός, τα οποία έπρεπε περιοδικά να καθορίζονται.
Οι συνήθειες και οι συμπεριφορές των ανθρώπων στη διαμόρφωση της εξέλιξης των αποχωρητηρίων. Αν και υπήρξαν κατά περιόδους ομάδες ανθρώπων που διεξήγαγαν σ' αυτό τον τομέα πειραματισμούς μικρής κλίμακας (και άνηκαν ως επί το πλείστον στην τάξη των πλουσίων), χρειάστηκε να φθάσουμε στον 16ο αιώνα προκειμένου να δραστηριοποιηθούν οι κυβερνήσεις και να λάβουν μέτρα για την αντιμετώπιση του προβλήματος στα είδη υγιεινής. Η απόψη που διατυπώθηκε ήταν ότι η ακαθαρσία ισοδυναμεί με αταξία, πράγμα επιβλαβές για την κοινωνία. Παρ' όλα αυτά, ο κόσμος εξακολούθησε να πετάει τα απόβλητα έξω από το σπίτια. Μολονότι σ' αυτή την χρονική φάση ψηφίστηκαν νόμοι που καθιστούσαν υποχρεωτική την ύπαρξη τουαλετών σε κάθε σπίτι και τη δημιουργία δημοσίων αποχωρητηρίων, χρειάστηκε να φτάσουμε στον 18ο αιώνα για να συντελεστεί και σταθερή πρόοδος στο συγκεκριμένο τομέα.
Το 1956, ο Τζον Χαριγκτον εφηύρε το "ντουλάπι νερού" (Water Closet, εξ ου και τα αρχικά W.C.). Έμοιαζε με τη σύγχρονη τουαλέτα, με τη διαφορά ότι το νερό ήταν αποθηκευμένο σε μια δεξαμενή που θύμιζε ντουλάπι και βρισκόταν πάνω στη λεκάνη. Πέρασαν ωστόσο εκατόν ογδόντα χρόνια για να υιοθετηθεί σε ευρεία κλίμακα η επινόησή του. Σ' αυτή τη φάση, η τουαλέτα σε πρωτόγονη για τα σημερινά δεδομένα μορφή, άρχισε να εισάγεται στις ιδιωτικές κατοικίες. Εκείνη την εποχή συνέχιζαν να χρησιμοποιούν δύο τύπους αποχωρητηρίων. Ο ένας ήταν μία τρύπα στο έδαφος που καλυπτόταν με χώμα μετά τη χρήση. Στο δεύτερο, η τρύπα ήταν βαθύτερη και διέθετε κάλυμμα για την απομόνωση των αποβλήτων. Και τα δύο ήταν αποδοτικά, αλλά απαιτούσαν χειρωνακτικό καθαρισμό.
Σημείο καμπής στην πρόοδο των αποχωρητηρίων ήταν η έλευση της τουαλέτας με ροή νερού και βαλδίδα που επινόησε, το 1738, ο Τ.Φ. Μπράντελ. Στη συνέχεια, ο Αλεξάντερ Κάμινγκς κατασκεύασε μια βελτιωμένη εκδοχή, το 1775. Η δική του τουαλέτα συγκρατούσε το νερό στη λεκάνη και εκτός χρήσης, απομονώνοντας τις οσμές, ενώ είχε επίσης το πλεονέκτημα ότι μετέφερε τα απόβλητα εκτός οικίας.
Πάντως, ο μηχανισμός της βαλβίδας και η εισροή του νερού χρειαζόνταν βελτιώσεις. Το 1777, ο Τζόζεφ Πρέσερ έκανε τις απαιτούμενες τροποποιήσεις και αργότερα, την επόμενη χρονιά, ο Τζόζεφ Μπράμα, αντικατέστησε τη βαλβίδα ολίσθησης με βαλβίδα στροφάλου. Η τεχνολογία της έκπλυσης (με τη χρήση νερού και της βαρύτητας για την ορμητική απομάκρυνση των ακαθαρσιών) έφτασε έτσι στο αποκορύφωμά της. Τελικώς, το 1870, ο Σ.Σ. Χέλιορ εφηύρε την τουαλέτα με καζανάκι.
Οι συνήθειες και οι συμπεριφορές των ανθρώπων στη διαμόρφωση της εξέλιξης των αποχωρητηρίων. Αν και υπήρξαν κατά περιόδους ομάδες ανθρώπων που διεξήγαγαν σ' αυτό τον τομέα πειραματισμούς μικρής κλίμακας (και άνηκαν ως επί το πλείστον στην τάξη των πλουσίων), χρειάστηκε να φθάσουμε στον 16ο αιώνα προκειμένου να δραστηριοποιηθούν οι κυβερνήσεις και να λάβουν μέτρα για την αντιμετώπιση του προβλήματος στα είδη υγιεινής. Η απόψη που διατυπώθηκε ήταν ότι η ακαθαρσία ισοδυναμεί με αταξία, πράγμα επιβλαβές για την κοινωνία. Παρ' όλα αυτά, ο κόσμος εξακολούθησε να πετάει τα απόβλητα έξω από το σπίτια. Μολονότι σ' αυτή την χρονική φάση ψηφίστηκαν νόμοι που καθιστούσαν υποχρεωτική την ύπαρξη τουαλετών σε κάθε σπίτι και τη δημιουργία δημοσίων αποχωρητηρίων, χρειάστηκε να φτάσουμε στον 18ο αιώνα για να συντελεστεί και σταθερή πρόοδος στο συγκεκριμένο τομέα.
Το 1956, ο Τζον Χαριγκτον εφηύρε το "ντουλάπι νερού" (Water Closet, εξ ου και τα αρχικά W.C.). Έμοιαζε με τη σύγχρονη τουαλέτα, με τη διαφορά ότι το νερό ήταν αποθηκευμένο σε μια δεξαμενή που θύμιζε ντουλάπι και βρισκόταν πάνω στη λεκάνη. Πέρασαν ωστόσο εκατόν ογδόντα χρόνια για να υιοθετηθεί σε ευρεία κλίμακα η επινόησή του. Σ' αυτή τη φάση, η τουαλέτα σε πρωτόγονη για τα σημερινά δεδομένα μορφή, άρχισε να εισάγεται στις ιδιωτικές κατοικίες. Εκείνη την εποχή συνέχιζαν να χρησιμοποιούν δύο τύπους αποχωρητηρίων. Ο ένας ήταν μία τρύπα στο έδαφος που καλυπτόταν με χώμα μετά τη χρήση. Στο δεύτερο, η τρύπα ήταν βαθύτερη και διέθετε κάλυμμα για την απομόνωση των αποβλήτων. Και τα δύο ήταν αποδοτικά, αλλά απαιτούσαν χειρωνακτικό καθαρισμό.
Σημείο καμπής στην πρόοδο των αποχωρητηρίων ήταν η έλευση της τουαλέτας με ροή νερού και βαλδίδα που επινόησε, το 1738, ο Τ.Φ. Μπράντελ. Στη συνέχεια, ο Αλεξάντερ Κάμινγκς κατασκεύασε μια βελτιωμένη εκδοχή, το 1775. Η δική του τουαλέτα συγκρατούσε το νερό στη λεκάνη και εκτός χρήσης, απομονώνοντας τις οσμές, ενώ είχε επίσης το πλεονέκτημα ότι μετέφερε τα απόβλητα εκτός οικίας.
Πάντως, ο μηχανισμός της βαλβίδας και η εισροή του νερού χρειαζόνταν βελτιώσεις. Το 1777, ο Τζόζεφ Πρέσερ έκανε τις απαιτούμενες τροποποιήσεις και αργότερα, την επόμενη χρονιά, ο Τζόζεφ Μπράμα, αντικατέστησε τη βαλβίδα ολίσθησης με βαλβίδα στροφάλου. Η τεχνολογία της έκπλυσης (με τη χρήση νερού και της βαρύτητας για την ορμητική απομάκρυνση των ακαθαρσιών) έφτασε έτσι στο αποκορύφωμά της. Τελικώς, το 1870, ο Σ.Σ. Χέλιορ εφηύρε την τουαλέτα με καζανάκι.
